بی‌شک فرهنگ عاشورا در ایجاد و تداوم انقلاب اسلامی تأثیر فراوان داشته و به فرمایش حضرت امام خمینی (ره) ما هر چه داریم از محرم و صفر است و اما در این گفتار کوتاه به گوشه‌ای از نقش فرهنگ محرم و عاشورا در دفاع مقدس می‌پردازیم.
برای پی بردن به عمق تأثیر فرهنگ عاشورا در دفاع مقدس باید جلوه‌ها و یادگارهای دفاع مقدس یعنی وصیتنامه‌ها، نوشته‌ها و خاطرات شهدا همچنین تابلوهای جبهه و جنگ، اسامی اماکن، مقرها، سنگرها، مناطق عملیاتی و محورها، لشکرها گردان‌ها، گروهان‌ها و علی‌الخصوص عملیات‌ها و رمز عملیات‌ها و شعرها و شعارهای جنگ را مطالعه و بررسی کرد.
با بررسی اینگونه مصادیق و آثار به جا مانده از دفاع مقدس به این نتیجه برسیم که جبهه‌های دفاع مقدس همچون چشمه‌هایی بودند که از قله‌های مرتفع کربلا سرچشمه می‌گرفتند و گویی خونی که در روز عاشورا بر خاک کربلا چکید در رگ‌های نوجوانان و جوانان رزمنده جاری بود.
برای نمونه شواهدی از تاریخ زرین دفاع مقدس و پیوند آن با فرهنگ عاشورایی را ارائه می‌کنیم.
در بخش نام‌ها، در سراسر جبهه‌های دفاع مقدس و مقرهای پشت جبهه نام امام حسین (ع) و یاران باوفا و باصفای آن حضرت زینت‌بخش تابلوها بود که نمونه‌های آن عبارتند از:
نام برخی لشکرها، تیپ‌ها و گردان‌ها 
لشکر سیدالشهدا، لشکر 25 کربلا، لشکر 31 عاشورا، لشکر ثارا...، لشکر انصارالحسین (ع)، لشکر 14 امام حسین، تیپ 44 قمر بنی‌هاشم؛ تیپ 57 ابوالفضل. تیپ 61 محرم، گردان علی‌اکبر، گردان 10 سیدالشهدا، گردان حبیب ابن مظاهر و ...
نام برخی از محورهای عملیاتی مانند محور کربلا، محور عاشورا، محور امام حسین
نام برخی سنگرها و حسینیه‌ها مانند حسینیه عاشقان کربلا، حسینیه حضرت ابوالفضل (ع)

نام اعزام‌های سراسری به جبهه‌ها
در اعزام‌های سراسری به جبهه‌ها، پرچم‌ها و پرده‌هایی در اهتزاز بود با عناوینی مانند راهیان کربلا که در تاریخ 23/8/64 به جبهه اعزام شدند، کاروان قاریان کربلا در دی‌ماه 64 با تعداد 150 قاری قرآن شکل گرفت، کاروان انصارالحسین، کاروان وارثان عاشورا در 26 مهر 65، کاروان طلایه‌داران عاشورا در 4 آبان 65 و کاروان نینوایی در 17 آبان 65 شکل گرفت.
نام رمز عملیات‌ها
عملیات حسین‌ابن علی با رمز جوادالائمه در منطقه میمک در تاریخ 26/6/61، عملیات مسلم‌ابن عقیل با رمز یا ابوالفضل‌العباس در غرب سومار در تاریخ 9/7/61، عملیات محرم با رمز یا زینب در منطقه عملیاتی شرهانی، عملیات‌هایی به صورت پشت سر هم با نام‌های تکراری مقدس مثل عاشورای یک تا چهار و کربلای یک تا پنج تماماً با رمز اسامی مقدس اهل بیت (ع).
از مجموعه 95 عملیات کوچک و بزرگ دفاع مقدس 27 عملیات نام و یا رمز عاشورایی و کربلایی دارند (19 عملیات نام و 14 عملیات رمز عاشورایی دارند).
پیشانی بندها و لباس نوشته‌ها
این پیشانی بندها و لباس نوشته‌ها حکایت از آرمان‌های رزمندگان بود که زینت بخش پیشانی و لباس آن‌ها بود. عباراتی مانند یا اباعبدا...، یا حسین، زائر کربلا، یا حسین شهید، مسافر کربلا، یا لثارات الحسین، لبیک یا اباعبدا...، یا زیارت یا شهادت، یا زینب (س)، فدای لب تشنه حسین، کربلا کربلا ما داریم می‌آییم و ...
تابلو نوشته‌ها
در طول جاده‌ها و مسیرها عباراتی در تابلوها نوشته شده بود که حاکی از مقصد و مقصود رزمندگان بود. عباراتی مانند هیهات منا‌الذله، یا ثارا...، تا زنده‌ایم رزمنده‌ایم، هل من ناصر ینصرنی، الموت اولی من رکوب العار، انی سلم لمن سالمکم و حرب لمن حاربکم، گاهی تابلوها فاصله تا کربلا را نشان می‌داد مثلاً تا کربلا راهی نمانده و ...
وصیت‌نامه شهدا
بنا به اظهار رئیس بنیاد شهید در یک نمونه آماری از وصیتنامه شهیدان به طور میانگین 400 درصد راه خود را به امام حسین (ع) یا کربلا و یا عاشورا و یاران نزدیک امام حسین پیوند داده‌اند و آن‌ها را الگوی خود قرار داده‌اند.
برای نمونه شهیدی در وصیتنامه خود می‌نویسد: «من چو سربازان امام حسین (ع)، آن 72 تن می‌گویم ای حسین به خدا اگر مرا هزاران بار قطعه قطعه کنند دست از دین خدا و حمایت از روح خدا بر نمی‌دارم و اگر با تکه تکه شدن من اسلام عزیز باقی می‌ماند، ای گلوله‌ها، ای خمپاره‌ها، ای توپ‌ها، ای راکت‌ها و ای آتش‌ها مرا دریابید و خاکسترم کنید.»
این سخنان یادآور سخنان زهیربن قین یکی از یاران وفادار اباعبدا... خطاب به امام در عصر روز تاسوعا بود.
تطابق الگوهای عاشورا با جبهه‌ها
در جبهه‌های نبرد از سنین مختلف حضور داشتند که تداعی کننده، سنین مختلف یاران امام حسین بود. سیمای پیرانی که در جبهه می‌جنگیدند حبیب‌ابن مظاهر را تداعی می‌کرد، نوجوانان به حضرت قاسم تشبیه می‌شدند. سرداران به حضرت ابوالفضل و جوانان به حضرت علی‌اکبر و مادران شهید صبوری را از حضرت زینب می‌آموختند حتی کودکانی که در حملات هوایی به شهادت می‌رسیدند به حضرت علی‌اصغر تشبیه می‌شدند.
زیستن و تنفس در فضایی همانند عاشورا، روضه‌خوانی، زیارت عاشورا و تکرار هر روز این یادها و زیارت‌ها تصویر کربلا را مقابل چشم و ذهن و احساس رزمندگان قرار می‌داد.
پیرمردانی که در جبهه بودند احترام زیادی میان رزمندگان داشتند. برخی از پیران برای رزمندگان نقش پدری داشتند. همه را برای نماز صبح بیدار می‌کردند. و گاه متواضعانه لباس رزمندگان را می‌شستند و برخی کارهای فرهنگی می‌کردند و با شرکت خود در عملیات‌ها روحیه به رزمندگان می‌دادند.
آزادگان جلوه‌های عاشورایی در اسارت
سال‌های دشوار اسارت برخی از رزمندگان یادآور روزهای دردناک اسیران کوفه و شام بود. آن‌ها به یاد مصائب اهل بیت مصائب اسارت را به جان خریده و تحمل می‌کردند و خانواده خود را هم در نامه‌های خود به صبر و شکیبایی دعوت می‌کردند.
شعرها و شعارها
مداحی و محتوای مداحی زمان دفاع مقدس رنگ و بوی دیگری داشت. تلفیقی از آموزه‌های عاشورا و فرهنگ دفاع مقدس بود. و رنگ و بوی حماسی و عزت آفرین بود.
برای نمونه چند بیت از سروده‌های شعرای دفاع مقدس را می‌خوانیم.
در دایره بلا بلی باید گفت / لبیک به نعره جلی باید گفت
ای صف شکنان مکتب ثارا... / جنگ شرف است یا علی باید گفت

( لطفاً بقیه را در ادامه مطلب بخوانید )


عالم همه خاک کربلا بایدمان / پیوسته به لب خدا خدا بایدمان
تا پاک شود زمین از ابنای یزید / همواره حسین مقتدا بایدمان

ندای هل من ناصر حسینی / لبیک یا خمینی
بین به سوی حرم حسینی / لبیک یا خمینی

صدای دلنشین مداحان اهل بیت مانند حاج صادق آهنگران بسیار شورانگیز و عامل فضای حماسی همراه با معنویت فرهنگ عاشورایی بود و در عزم راسخ بسیجیان تأثیر فراوانی داشت. طوری که اغلب وی که ایشان خوانده بود رزمندگان دفاع مقدس از حفظ می‌خواندند.

در پایان نمونه‌ای از جملات حماسی امام که انقلاب و دفاع مقدس را با فرهنگ عاشورا پیوند زده بیان می‌کنیم.
«مردم ما دیگر به هیچ وجه حاضر نیستند تن به خواری و ذلت بدهند و مرگ سرخ را بر زندگی ننگین ترجیح می‌دهند ما برای کشته شدن حاضریم و با خدای خود عهد نموده‌ایم که دنباله رو امام خود سیدالشهدا باشیم.»
«تکلیف ما ها را حضرت سیدالشهدا معلوم کرده است در جنگ از قلت عدد نترسید، از شهادت نترسید، هر مقدار که عظمت داشته باشد مقصود و ایده انسان به همان مقداری باید تحمل زحمت بکند.
این کلمه «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» یک کلمه بزرگی است که اشتباهی از او می‌فهمد آن‌ها چنان می‌کنند که یعنی هر روز باید گریه کرد لکن این محتوایش غیر از این است، کربلا چه کرد؟ ارض کربلا در روز عاشورا چه نقشی را بازی کرد؟
همه زمین‌ها باید اینطور باشد. نقش کربلا این بود که سیدالشهدا با عده‌ای محدود آمدند کربلا و در مقابل ظلم یزید، در مقابل دولت جبار و در مقابل امپراطور زمان ایستادند و فداکاری کردند و کشته شدند ولی ظلم را قبول نکردند و شکست دادند یزید، همه جا باید این طور باشد و همه روز باید اینطور باشد.
در خصوص مجالس عزاداری فرمودند: این مجالس عزای سیدالشهدا است و مجالس دعا و دعای کمیل و سایر ادعیه است که می‌سازد این جمعیت را.
«ما هر چه داریم از این محرم است و این مجالس تبلیغ ما هم از محرم است. از این قتل سیدالشهدا است و شهادت اوست. ما باید به عمق این شهادت و تأثیر این شهادت در عالم برسیم و توجه کنیم که تأثیر آن امروز هم هست ... الان هم می‌بینید که در جبهه‌ها وقتی که نشان می‌دهند آن‌ها را هم با اسم امام حسین (ع) است که دارند جبهه‌ها را گرم نگه می‌دارند.»
«جوان‌های ما حاضر باشند که هر وقت آن‌ها را خواستند بروند و از اسلام دفاع کنند ... تکلیف بزرگ است و همه باید این تکلیف بزرگ را بپذیریم. آخر مطلب شهادت است و وصول به بقاءا...، به حضور در محضر حضرت سیدالشهدا و امثال او و این غایت آمال اشخاصی است که عشق به خدا دارند.
نتیجه اینکه جملات گهربار حضرت امام خمینی (ره) و فرهنگ حاکم بر 8 سال دفاع مقدس گویای این مطلب است که پیام عاشورا عامل اصلی پیروزی در 8 سال دفاع مقدس بود. شجاعت، رزمندگان، ایثار و فداکاری آن‌ها آن هم بدون هیچ چشمداشت مادی و تحمل سختی‌های جنگ نابرابر ما با دشمن همگی مرهون فرهنگ عاشورایی بود و کربلای جبهه‌ها پیوند عجیبی با کربلای حسینی داشت و با پیروزی‌های مکرر چشم جهانیان را خیره نموده بود و اکنون که جهان کفر به رهبری امریکا و رژیم صهیونیستی در برابر جهان اسلام به رهبری ایران قد علم کرد. تمسک به فرهنگ عاشورایی و نهراسیدن در مقابل دشمن و عدم ذلت در برابر دشمن عامل پیروزی خواهد بود.
============
علی‌اصغر آخوندی